Sıfır esaslı bütçeleme tekniğini detaylı olarak incelemeden önce bütçe tanımını yapmamız gereklidir. Bütçe devletin ya da bireylerin geleceğe yönelik olarak belirlenen amaç doğrultusunda yapacağı harcamaları rakamsal olarak belirleyen bir rapordur. Bireylerin hayatlarında çizdikleri yol olarak adlandırılabilecek bir bütçeleri olmaları gereklidir. Bu sayede yaşam kalitelerini arttırır ve hayatlarını düzenli tutabilirler.
Bireyin hayatındaki düzen ve istikrar tablosu toplumsal hayata yansır. Devletin de bu istikrarlı yolda gidebilmesi için bütçenin verimli olarak kullanılması esastır. Bütçe geleceğe dair bir plandır. Aynı zamanda bu planın başarılı olması için izlenecek yolun çizilmesi ve bu doğrultuda hareket edilmesi gerekmektedir. İşletmeler için de bütçe en önemli husustur. Bu sayede işletmenin gelişip büyümesi hedeflenir.
Bu Yazımızda Neler Var :
Sıfır Esaslı Bütçeleme Tekniği Nedir?
Sıfır esaslı bütçeleme tekniği geleneksel bütçeleme anlayışlarından farklılık gösterir. Geçmişi referans alarak yapılan bütçeleme faaliyetleri yerine uygulanacak olan sistem ve programların detaylarının hazırlanmasına yönelik bir anlayışa sahiptir. Bütçeleme yapılırken tüm faaliyetlerin yapılış amacı ve nedeni açıklanabilecek ve akılda soru kalmadan detaylı bir rapor sunulabilecek şekilde hazırlık olması gerekir. Yapılacak olan tüm harcama ve faaliyetlerin sıfırdan titizlikle hesaplanması istenir. İlk kez 1960 ve 1970’li yıllarda ABD de uygulanmış olan bir tekniktir. O dönemde Amerika’da yaşanan ekonomik ve siyasal sıkıntılara çözüm olması amacıyla uygulanmıştır.
Sıfır Esaslı Bütçeleme Tekniği Hangi Alanlarda Kullanılabilir?
Sıfır esaslı bütçeleme tekniği hem kamu hem de özel alanlarda kullanılabilir. Kamuda kar amacı gütmeyen hizmet üreten kurumlarda sıfır esaslı bütçeleme tekniği kolaylıkla kullanılabilir. Bu durumda kurumlar arasında yapılan işler ve uygulanan programlar tek tek değerlendirilir. Eski zamanlardan bu yana kullanılan ama günümüzde tercih edilmeyen uygulama ya da programlar belirlenip bütçenin sıfırdan oluşturulması hedeflenir. Bu sayede daha verimli ve planlaması yenilenen bir bütçe oluşturulur. Kurumdan sorumlu kişinin detaylı olarak hazırladığı amacına uygun yeni sistem sayesinde daha işlevsel bir teknik uygulanmış olur.
İlginizi Çekebilir: Vefat Edenin Borçları ve Reddi Miras | 2021
Eski sistemlerde kullanılan mevcut tablo ve programlar her yıl yenilendiği için eksikler ya da fazlalıklar değerlendirilemez. Bu teknikle her şey baştan ele alınacağı için daha verimli bir akış oluşur.
Sıfır Esaslı Bütçelemenin Amaçları
- Harcama kaynaklarının gerçekçi bir şekilde dağıtımın yapılmasını sağlamak
- Her yıl yenilenen bütçede sıfırdan işlem yapılmaya başlandığında önceki yıllarda yapılan harcamalar değişir ya da çıkarılabilir.
- Mevcut kaynakların doğru ve amacına uygun yönlendirilmesini yapmak
- Kurumları yöneten kişilerin kurumları hakkında her türlü bilgiye ulaşmasını sağlamak
- Harcamaların amaçlarını bilerek yapılmasını sağlamak
- Gerekiyorsa bütçede yeni düzenlemeler yapmak
1. Herkesin Sorumluluk Alması Sağlanır
Sıfır esaslı bütçeleme tekniği kurum içinde herkesin yaptığı işin farkında olmasını ve detaylarını bilmesini sağlar. Bu durumda eşit sorumluluk alınmış olur. Sadece kurumun yöneticisi değil herkes yapılan bütçeden sorumludur. Alınan kararlarda fayda gözetilir ve maliyet dengesi oluşturmak esastır. Her yıl yapılan bütçe ile önceki yıllarda mevcut olan ama şuan için gereksiz olan harcamalardan kaçınılmış olur. Verimlilik ve karlılık artması için bütçe titizlikle hazırlanır. Yeni faaliyet döneminde uygulanacak olan sistemlerin yenilenmesi ve kaynakların doğru yere yönlendirilmesi sağlanmış olur.
2. Sıfır Esaslı Bütçeleme Tekniği Faydalı ve Maliyet Odaklıdır
Bu bütçeleme tekniğinde faaliyetlerde kararlar paketi olarak adlandırılan sistemle işleyiş yapar. Bu teknikle önem sırasına göre dizilen işler ve programlar değerlendirilir. Eskiden uygulanan faaliyetler ve programlar yerine fayda ve maliyet oranının ne durumda olduğu tespit edilir. Mevcut sistem kullanıldığında kar sağlanıyor mu yoksa yeni bir sistemle işleyiş düzenlenmeli mi sorusunun cevabı aranır. Bu sayede yapılması gereken işler nokta atışıyla bulunmuş olur. Gereksiz harcama kalemlerinin yok edilmesi maliyetin azalmasını sağlar. Kaynakların doğru ve amacına uygun kullanılması sayesinde bütçe sistemi etkin kullanılmış olur.
Kullanılacak sınırlı kaynakları en uygun şekilde kullanmak ve değerlendirmek bütçelemede en önemli unsurdur. Sonsuz kaynaklara sahip olunmadığı sürece planlı ve programlı çalışmalar yapılmalıdır. Sıfır esaslı bütçeleme tekniği ile her yıl bütçenin incelenmesi zaman alan ve yorucu bir işlem olarak görülse de verimlilik adına her yıl bu işlemin yapılması gerekli görülmektedir.
Bütçeleme İşlemi Kimler Tarafından Yapılır?
Yöneticiler tarafından belirlenen karar birimleri maliyet analizlerini ve bütçe işlemlerini yaparlar. Kaynakların hangi birime, hangi ölçüde kullanılacağı birimlerin detaylı çalışmaları sonucu belirlenir. Her faaliyetin hangi amaçla yapıldığı tek tek açıklanır. Kaynakların doğru kullanımı ve yönlendirmesi değerlendirilir. Her işletmenin amacına uygun olan kararları alması ve planlaması hedeflenir.
Alınan kararların ortak kullanılan formlara aktarılması ve tüm faaliyetlerin incelenmesi sağlanır. Uygulanmayan faaliyetlerin belirlenmesi ve planlamadan çıkarılması bütçe kaynakları açısından önem kazanır. İşletmelerde mevcut altyapılar faaliyetlerin analizinin kolaylaşmasını sağlar. Uygun altyapı ve raporlar varsa bu bütçeleme tekniğinin uygulanması daha rahat yapılır.
Sıfır Esaslı Bütçelemenin Avantajları
- Sıfır esaslı bütçeleme sayesinde bütçeleme süreci dinamik bir yapıda devam eder.
- Karar süreçlerinin sistematik işleyişini sağlar.
- Aynı zamanda işleyişler standart bir hal alır ve kayıt altına alınması kolaylaşır.
- Yöneticilerin kurum hakkında her türlü bilgiyi edinmelerini sağlayan bir süreç olur.
- Kaynak kullanımı ve değerlendirilmesinin yapılmasını sağlar.